Święty Bonawentura głos wciąż aktualny – to tytuł listu przełożonych franciszkańskich w 750. rocznicę śmierci św. Bonawentury. Jest adresowany do wszystkich braci i sióstr Rodziny Franciszkańskiej i daje okazję nie tylko do przypomnienia i uhonorowania służby, jaką oddał Zakonowi i całemu Kościołowi, ale także do ponownego ukazania go jako daru, który pozostaje aktualny i w naszych czasach. Wyjaśnia też jego miejsce w encyklice Laudato si’, koncepcję Księgi Stworzenia, gdzie każde stworzenie mówi o Bogu oraz pokazuje skrótowo główne wątki jego teologii i mistyki. Oto obszerne fragmenty listu.

Różnych propozycji „naprawy świata” mamy wiele. Stąd pojawiła się potrzeba, aby katolicy wraz z innymi Kościołami chrześcijańskimi także zabierali głos w dyskusji o ekologii – mówi o. Stanisław Jaromi w wywiadzie dla katolickiego tygodnika nr 40/2023 i wyjaśnia podstawowe pojęcia ekologii integralnej. Tekst jest jednym z trzech poświęconych św. Franciszkowi z Asyżu. Inny tekst pt. „Święty nie tylko od ekologii” przynosi wypowiedzi s. Radosławy Podgórskiej, o. Jerzego Kraja i o. Zdzisława Kijasa. Trzeci tekst jest ks. Łukasza Piotrowskiego. Oto nasza prezentacja. Zapraszamy do lektury.

Pedagodzy zwracają uwagę na konieczność stałej motywacji w ochronie przyrody i klimatu. Powtarzają zasady: "chronić, aby przetrwać", "chronić, aby żyć". Wpatrując się w postawę Brata Franciszka raczej powiemy "trzeba chronić przyrodę, gdyż to nasze siostry i nasi bracia". Jego Hymn stworzenia, kazanie do ptaków czy historia z wilkiem z Gubbio pokazują, jak myślał św. Franciszek - "pierwszy ekolog". Współcześnie może być dla nas pewnym znakiem orientacyjnym w odszukiwaniu właściwych relacji między człowiekiem a przyrodą, innymi ludźmi i Bogiem. Taki też był sens ogłoszenia go oficjalnie "patronem ekologów".

chlopiec z warzywami we franciszkanskiej misji w pariacotoPariacoto to franciszkańska misja w peruwiańskich Andach, gdzie w 1991 r. męczeńską śmierć ponieśli misjonarze Zbigniew Strzałkowski i Michał Tomaszek, ogłoszeni błogosławionymi Kościoła. Obecnie m. in. rozwija praktyczną ekologię produkując żywność ekologiczną. Pogłębieniu ich zaangażowania ekologicznego służyła wizyta o. Pacyfika Zbigniewa Świerczka, współzałożyciela REFA i naszego wieloletniego asystenta kościelnego. Polecamy relacje z ekoaktywności w Peru w postaci filmów oraz wspomnienia o. Zbigniewa nt. początków ekologii franciszkańskiej i naszego Ruchu Ekologicznego św. Franciszka z Asyżu.

W dzień św. Franciszka z Asyżu 4.10.2019 franciszkanie z trzech zakonów i ich parafianie z Amazonii modlili się za projekt ekologii integralnej i synod dla Amazonii. W celebracji zorganizowanej w ogrodach watykańskich wziął udział papież Franciszek, przedstawiciele kurii i katoliccy ekolodzy. Przy śpiewie Hymnu Stworzenia wspólnie zasadzono drzewo i powierzono obrady synodu oraz całe dzieło ekologii integralnej w świecie Patronowi Ekologów. Temat ten szeroko omawia specjalny list ministra generalnego franciszkanów, który u nas publikujemy. Jak do nas, którzy żyjemy daleko od Amazonii, dociera to ważne wezwanie?

„Tak bardzo kochacie zwierzęta i przyrodę, że dla ludzi pozostaje wam tylko nienawiść” – ileż to razy przez 30 lat mego zaangażowania ekologicznego słyszałem tak, czy podobnie wypowiadany ten zarzut. Zawsze próbowałem pokazać pozytywne przykłady ludzi dbających zarówno o świat przyrody jaki i mieszkających tam ludzi. Niestety często przegrywałem, bo siła argumentu była za duża. Po ukazaniu się Laudato si’ i reakcjach naszych przyrodników czy działaczy ekologicznych myślałem, że coś się zmieni, że model ekologii integralnej zwycięży. Ale ostatnio znów przegrałem, gdy mi pokazano co mówi A. Wajrak broniąc wartości Puszczy Białowieskiej.

Nowo odnaleziony kodeks z XIII wieczną biografią św. Franciszka z Asyżu jeszcze mocniej podkreśla jego braterstwa z całym stworzeniem. Biograf szczerze przyznaje, że z upływem czasu coraz mniej pojmuje i rozumie przesłanie Franciszka, ale jego relacja zawiera jeszcze bardziej pogłębione doświadczenia ubóstwa oraz temat braterstwa z całym stworzeniem. Podkreśla, że „Franciszek kochał swoich braci ludzi i zwierzęta, uznając ich za synów tego samego Stwórcy”. Czyż to nie piękny patronat ze strony pierwszego Franciszka nad obecnym Papieżem, który właśnie teraz kończy pracę nad encykliką o miłości do stworzenia?

„Niebo jest otwarte dla wszystkich stworzeń Bożych” – miał powiedzieć według niektórych mediów Papież do chłopca zasmuconego śmiercią psa. Być może anegdota ta omyłkowo została przypisana Franciszkowi - niektórzy twierdzą, że słowa te wypowiedział wiele lat temu papieżowi Paweł VI do zasmuconego chłopca. Dlaczego jednak wywołała tak skrajne reakcje: widzieliśmy jak jednych zachwyciła a innych zgorszyła? - pyta w komentarzu dla Tygodnika Powszechnego nasz szef o. Stanisław Jaromi OFMConv. Oto jego wypowiedź, źródła całego zamieszania wokół tych słów oraz refleksja o zwierzętach w szopce.

W dzień św. Franciszka o. Stanisław Jaromi czyta proroka Izajasza, który chciał zaśpiewać swemu Przyjacielowi pieśń o Jego miłości ku winnicy. I przygotowując kazanie na niedzielę, próbuje nucić swą pieśń o miłości ku winnicy… Niestety wychodzą mu same pytania… Pyta np. jak pisać nową teologię i duchowość stworzenia, gdy dowiadujemy się, że nasi bliźni przemienili się w zachłannych konsumentów? Czy taka pieśń jest możliwa w świecie, gdzie trwa niekończąca się przemoc i wojna, których rezultatem jest niekończący się terror, nienawiść, masakry bezbronnych i fanatyzm? Czy Franciszkowy dzień przyniesie jakieś odpowiedzi?..

Traktujemy Ziemię jako Matkę, czy jako macochę? Niektórzy mówią, że ziemia jest ich matką, ale nie zachowują się jak synowie, ale jak pasierbowie, gdzie tutaj konsekwencja? - zastanawiał się o. Dariusz Mazurek OFMConv. podczas Tygodnia Studiów Franciszkańskich, który odbył się na początku września w Limie pod hasłem „Z Franciszkiem kochajmy stworzenie”. Sympozjum zostało zorganizowane z okazji 35-lecia ogłoszenia św. Franciszka z Asyżu patronem ekologów. Oto kilka myśli z wystąpienia o. Dariusza pt. „Więź z naturą według franciszkańskiego paradygmatu wolności. Refleksje nad ekologią i Matką Ziemią”.

Franciszkanin o. Marian Gołąb proponuje duchową lekcję od ptaków. Cytując słowa Jezusa „Przypatrzcie się ptakom w powietrzu...” (Mt 6, 26) pyta: Czy człowiek może nauczyć się czegokolwiek od ptaków? poszukuje odpowiedzi medytując teksty biblijne mówiące o orłach, bowiem jest to ptak, który najczęściej pojawia się na kartach Biblii. W pierwszej części swej medytacji opartej na tekstach biblijnych fascynował się wzrokiem orła bo bystrooki orzeł to symbol mądrości (por. 2Sm 1,23).
Oto druga część refleksji pt. „Jak orzeł, co ... rozwija swe skrzydła” (Pwt 32,11). Zapraszamy do lektury.

OrzełCytując słowa Jezusa Chrystusa „Przypatrzcie się ptakom w powietrzu...” (Mt 6, 26), o. Marian Gołąb pyta: Czy człowiek może nauczyć się czegokolwiek od ptaków? Franciszkanin, obecnie pracujący w Ugandzie, poszukuje odpowiedzi medytując teksty biblijne mówiące o orłach, bowiem jest to ptak, który najczęściej pojawia się na kartach Biblii. Zapraszamy do lektury. Dziś część pierwsza.

Jest nim modlitwa franciszkańska -
tzw. „Modlitwa św. Franciszka”: 
Panie, uczyń mnie narzędziem Twego pokoju.
Tam, gdzie nienawiść – pozwól mi siać miłość,
gdzie krzywda – przebaczenie,
gdzie zwątpienie – wiarę,
gdzie rozpacz – nadzieję,
gdzie mrok – światło,
tam gdzie smutek – radość.
Przypisana św. Franciszkowi była cytowana przez wiele znanych osób przy różnych okazjach…

Papież Benedykt XVI rozprawił się z mitem o stajence; Nie dla zwierząt i kolęd w stajence betlejemskiej; Z bożonarodzeniowych szopek znikną zwierzęta - takie medialne informacje zabrzmiały w ostatnim czasie. Wypowiadali się Ksiądz Profesor, Ksiądz Prezes i Ważny Dominikanin twierdząc autorytatywnie: zwierząt w stajence przy narodzinach Jezusa nie było! A przecież wystarczy zapytać jakąś siostrę franciszkankę, tercjarkę czy brata zakrystiana w kościele św. Franciszka i powiedzą: Tym, który pierwszy wymyślił szopkę i jasełka był nie kto inny, ale św. Franciszek z Asyżu.

Ekologiczny dekalog św. Franciszka z Asyżu oparty na jego pismach i wczesnych źródłach franciszkańskich.

1. Bądź człowiekiem wśród stworzeń, bratem między braćmi.

2. Traktuj wszystkie rzeczy stworzone z miłością i czcią.

3. Tobie została powierzona Ziemia jak ogród; rządź nią z mądrością.

4. Troszcz się o człowieka, o zwierzę, o zioło, o wodę i powietrze, aby Ziemia nie została ich zupełnie pozbawiona.

5. Używaj rzeczy z umiarem, gdyż rozrzutność nie ma przyszłości.

6. Tobie jest zadana misja odkrycia misterium posiłku: aby życie napełniało się życiem.

7. Przerwij węzeł przemocy, aby zrozumieć, jakie są prawa istnienia.

8. Pamiętaj, że świat nie jest jedynie odbiciem twego obrazu, lecz nosi w sobie wyobrażenie Boga Najwyższego.

9. Kiedy ścinasz drzewo zostaw choć jeden pęd, aby jego życie nie zostało przerwane.

10. Stąpaj z szacunkiem po kamieniach, gdyż każda rzecz posiada swoja wartość.

 

Z włoskiego spolszczył o. Stanisław Jaromi OFMConv

Oto Fragmenty kazania z okazji 20 rocznicy ogłoszenia św. Franciszka patronem ekologów wygłoszonego w bazylice św. Franciszka w Krakowie 29.11.1999 r.

Świętego Franciszka z Asyżu słusznie zalicza się między tych świętych i sławnych mężów, którzy odnosili się do przyrody jako cudownego daru udzielonego przez Boga rodzajowi ludzkiemu. Albowiem on głęboko odczuł w szczególny sposób wszystkie dzieła Stwórcy i natchniony Bożym duchem, wyśpiewał ową najpiękniejszą Pieśń Stworzeń, przez którą oddał należne uwielbienie, chwałę cześć i wszelkie błogosławieństwo najwyższemu, wszechmogącemu i dobremu Bogu.

W licznych ostatnio pracach podejmujących problemy zrównoważonego i ekologicznie sprawiedliwego rozwoju społeczno-gospodarczego często (choć nie na pierwszym planie) pojawia się postulat właściwego człowieka zdolnego do przyjęcia i realizowania prezentowanych koncepcji.

Praca małżeństwa Meadowsów i J. Randersa z 1992 r. pt. Przekraczanie granic formułuje wizję "społeczeństwa zdolnego do przetrwania", gdzie szczególnie ceniona byłaby efektywność, sprawiedliwość, równość i duch wspólnoty; gdzie przywódcy byliby uczciwi i godni szacunku i zapewniony byłby dostatek materialny i bezpieczeństwo dla wszystkich. W takim społeczeństwie dbano by m.in. o bodźce dla efektywniejszej, odpowiednio nagradzanej pracy; o różnorodność i ochronę ekosystemów; o harmonijną koegzystencję kultur ludzkich z tymi ekosystemami. Wtedy gospodarka służyła by społeczeństwu ludzkiemu i środowisku a massmedia odzwierciedlając różnorodność świata wiązały by ze sobą jego różne kultury i motywowały do życia bez gromadzenia dóbr materialnych.

Widok przyrodyKilka refleksji na temat ekoligicznego dekalogu św. Franciszka wygłoszonych przez o. Józefa Trybala czasie Dnia Ziemi '99 w drodze na górę Górzec k. Legnicy. Zachęcamy do lektury i przemyśleń!

Święty Franciszek głoszący kazanie do ptakówCzyli rzecz o tym, dlaczego święty Ojciec Franciszek kochał wszystkie stworzenia.

W 1225 roku Franciszek był ciężko chory. Oprócz bólu umiłowanych przez Świętego stygmatów oraz wielu dolegliwości ciała, dręczyła go posuwająca się ślepota. Część tego trudnego czasu spędził w przyklasztornym ogrodzie kościoła św. Damiana, gdzie opiekowała się nim św. Klara. Było to na rok przed śmiercią Franciszka. Biografowie opisują, że podczas pewnej bezsennej nocy Święty przeżył szczyt bólu fizycznego i psychicznego. Podczas tej agonii z głębi obolałego serca wyszły słowa pięknej pieśni, którą Franciszek nakazał braciom spisać i nauczyć się.

Kazanie św. Franciszka do ptakówŚw. Franciszek z Asyżu jest jedną z tych historycznych postaci, które stale obecne są w naszej kulturze. Jakby stale wędrował naszymi ścieżkami - ze swą wolnością od dóbr materialnych i tymi cnotami ewangelicznymi, które kazały mu przyjąć ubóstwo, pochylić się nad potrzebującymi, nieść miłość Bożą. Nazywany "Biedaczyną z Asyżu" jest postacią fascynującą i inspirującą. Zrozumieli to m.in. współcześni przyrodnicy i ekolodzy, na których prośbę papież Jan Paweł II ogłosił w 1979 r. Brata Franciszka patronem ekologów. Niniejszy projekt katechezy podejmuje jedynie jeden aspekt bogatej Franciszkowej duchowości - jego stosunek do przyrody. Zadaniem prowadzącego jest takie jej poprowadzenie, aby wydobyć maksimum treści i doprowadzić do konkluzji nt. aktualności Franciszkowego przesłania dla nas współcześnie.