Czy zjawiska określane jako melancholia, depresja, acedia, spleen, smutek, wypalenie, nuda mają jakiś wspólny mianownik? Jakie melancholia zostawiła ślady w literaturze i kulturze? Jaki ma kontekst środowiskowy i ekologiczny? Jakie są dylematy psychoterapii osób z objawami depresji? Co zawiera antropologia Antoniego Kępińskiego? Czy istnieją biomarkery depresji? Czy nie można jej nazwać chorobą relacji społecznych? – to niektóre z pytań, na jakie próbowali odpowiedzieć 11 grudnia 2014 uczestnicy spotkania promocyjnego książki pod redakcją naukową Agnieszki Hennel-Brzozowskiej i Stanisława Jaromiego.
Spotkanie rozpoczęła prezentacja właśnie wydanej monografii dokonana przez jej redaktorów. Jej pełny tytuł brzmi: „Przeciw melancholii w 40. rocznicę wydania Melancholii Antoniego Kępińskiego. Perspektywy nauki i wiary”, a wydawcą jest Polska Akademia Umiejętności. Książka jest dedykowana pamięci Antoniego Kępińskiego - wybitnego psychiatry i wielkiego humanisty, autora monografii „Melancholia”, człowieka, którego postawa empatii wobec cierpiącego bliźniego stała się światłem dla wielu. Jest ona owocem konferencji naukowej, która odbyła się w Krakowie w auli Polskiej Akademii Umiejętności 15 czerwca 2012 r.
Spośród 20 autorów książki w pięknej piwnicznej sali Księgarni-Kawiarni BONA - KSIĄŻKA I KAWA zgromadziło się aż 9 osób. I każdy z nich kolejno przestawiał swoje teksty. Prof. Beata Szymańska ukazała melancholię jako wartość estetyczna w sztuce Japonii; prof. Jerzy Brzozowski wskazał na literackie ujęcia Charlesa Baudelaire’a sytuujące się między melancholią a żarliwością; prof. Krzysztof Leśniewski analizując antropologię Antoniego Kępińskiego opisał ją jako energetyczną, informacyjną i jednocześnie personalistyczną a dr Stanisław Jaromi OFMConv wskazał na (często pomijany) wpływ środowiska naturalnego na pogłębianie się trudnej kondycji człowieka i tworzonej przez niego cywilizacji.
Dopełnieniem sesji referatowych w czasie konferencji w 2012 r. był panel dyskusyjny nt. „Przeciwstawianie się melancholii w praktyce lekarskiej, psychologicznej, duszpasterskiej”, której zapis znajduje się również w promowanej książce. Spośród jej uczestników na spotkanie przybyli i przedstawili swoje refleksje dr n. med. Krzysztof Walczewski, psychiatra i psychoterapeuta, mgr Anna Bogatyńska-Kucharska, specj. psycholog kliniczny oraz księża specjaliści duchowości ks. dr Paweł Pielka i o. dr Andrzej Zając OFMConv.
Po tej prezentacji miała miejsce długa, ciekawa dyskusja z udziałem wszystkich obecnych, autorów i czytelników prezentowanej monografii. Wiele uwag dotyczyło dzieła Antoniego Kępińskiego, jego metody pracy, diagnozowania i tworzenia książek. Prof. Szymańska znająca go osobiście zwróciła uwagę, że Kępiński nie pisał swych książek, ale opowiadał, a przygotowaniem do druku zajmował się jeden z jego współpracowników. Stąd mamy wrażenie, że wiele tematów jest niedopowiedzianych czy ujętych nieprecyzyjnie, ale jest to dzieło praktyka mówiącego skrótami.
Na pytanie o współczesne narzędzia diagnostyczne choroby depresji dr Walczewski wskazał na fascynujące osiągnięcia neuronauk, które pozwalają nam na coraz bardziej precyzyjne i obiektywne diagnozowanie i leczenie.
Pytanie dr Ireny Grześ sugerujące, że główne zagadnienie naszego spotkania to choroba relacji, a ludzie cierpią, gdyż cierpią ich relacje ze sobą samym, z innymi ludźmi, z Bogiem czy ze światem sprowokowało ciekawą wymianę opinii.
Prof. Krzysztof Leśniewski przypomniał tu pojęcie osoby, zauważając, że to po grecku prospon, gdzie ukryta jest relacyjność, bowiem etymologia prospon składa się z przedrostka pros czyli KU oraz rdzenia ops (w dopełnieniu opos) oblicze. Być osobą zatem to być skierowanym ku obliczu INNEGO, a to wyjście z siebie (gr. ekstasis) oznacza być w relacji z innym. Dla Profesora Kępińskiego podstawowe znaczenie terapeutyczne miało nawiązanie z pacjentem relacji otwartości i miłości.
Debata trwała jeszcze długo wprzyjaznych pomieszczeniach przy historycznej ulicy Kanoniczej.
Polecamy zatem ową książkę - efekt wielodyscyplinarnej refleksji nad melancholią i depresją. Tylko tu znajdziecie zarówno głos psychiatrii i medycyny, jak też spojrzenie innych nauk: psychologii, filozofii, kulturoznawstwa, literaturoznawstwa… wreszcie teologii.
Różne perspektywy opisu zjawisk prowadzą do różnych form przeciwdziałania. Okazuje się, że nauki humanistyczne i teologia mają również coś do powiedzenia na temat: „przeciw melancholii”. W efekcie mamy twórcze odczytanie myśli Kępińskiego zawarte w publikacji zredagowanej przez Agnieszkę Hennel-Brzozowską i o. Stanisława Jaromiego.
Jest ona do nabycia w krakowskiej Księgarni-Kawiarni BONA - KSIĄŻKA I KAWA, przy ul. Kanoniczej oraz w internetowej księgarni akademickiej.
sj
