Trzy filary klimatycznego planu działania zaproponował kard. Pietro Parolin, sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej w oficjalnym wystąpieniu podczas 24. Sesji Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu. Wskazując na dostępne nam dane naukowe podkreślił potrzebę szybkiego działania w kontekście etyki, równości i sprawiedliwości społecznej. „Stajemy się coraz bardziej świadomi tego, że zmiany klimatu to sprawa coraz bardziej moralna niż techniczna” – dodał i podkreślił znaczenie wkładu jakie wnosi społeczeństwo obywatelskie i współpraca w budowaniu naszego wspólnego domu.
Oto pełny tekst przemówienia kard. Pietro Parolin, sekretarza stanu Stolicy Apostolskiej podczas 24. Sesji Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu w Katowicach 3 grudnia 2018
Panie Prezydencie, W imieniu Ojca Świętego Papieża Franciszka, kieruję do Was wszystkich serdeczne pozdrowienie, pragnę zapewnić Was o mojej bliskości i wsparciu oraz wyrazić zachętę w tych dniach intensywnych wysiłków podejmowanych dla uzyskania owocnych rezultatów spotkania, jakim jest COP-24.
Po przyjęciu Porozumienia Paryskiego, przed spotkaniem w Katowicach stoi zadanie o fundamentalnym znaczeniu - wypracowanie Planu Działania Porozumienia Paryskiego [Paris Agreement Action Programme]. Dokument ten powinien być solidnym zestawem wytycznych, zasad i mechanizmów instytucjonalnych mających na celu umożliwienie sprawiedliwej i skutecznej implementacji Porozumienia, zwłaszcza na szczeblu krajowym. Wszyscy zdajemy sobie sprawę, jak trudne to wysiłki.
Złożoność tego zadania pogłębia jeszcze bardziej silne poczucie potrzeby pilnego działania, jak to zostało bezbłędnie podkreślone w ostatnim Specjalnym Raporcie Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) [1]. Z tej perspektywy informacje zawarte w Raporcie są jeszcze bardziej alarmujące – gdy weźmiemy pod uwagę to, że obecne zobowiązania państw wobec łagodzenia zmian klimatu oraz adaptacji do nich są niewystarczające do osiągnięcia celów określonych w Porozumieniu Paryskim. W świetle tego dokument IPCC proponuje podążanie drogą pełną wyzwań, inaczej mówiąc: ograniczenie globalnego ocieplenia jest wciąż możliwe, lecz do osiągnięcia tego potrzebna będzie jasna, dalekowzroczna i silna wola polityczna promująca, w najszybszym możliwym tempie, proces przechodzenia do modelu rozwoju wolnego od tych technologii i zachowań, które wpływają na nadprodukcję emisji gazów cieplarnianych.
Pytanie jest więc następujące: czy jest wystarczająco dużo politycznej woli do wdrożenia tych wielu rozwiązań, które mamy dostępne, do promowania powyższego modelu rozwoju? Sposób wypracowania Planu Działania Porozumienia Paryskiego będzie odpowiedzią na to pytanie.
Z punktu widzenia Stolicy Apostolskiej istotne jest, aby Plan Działania był zbudowany na trzech filarach: 1) przejrzystej podstawie etycznej; 2) zobowiązaniu do osiągnięcia trzech nierozerwalnie ze sobą powiązanych celów: zwiększenia godności osoby ludzkiej, zmniejszenia ubóstwa i promocji integralnego rozwoju człowieka oraz łagodzenia wpływu zmian klimatu poprzez odpowiedzialne środki łagodzenia i adaptacji; a także 3) skupieniu na zaspokojeniu potrzeb zarówno teraźniejszości, jak i przyszłości.
W ramach zastosowania tych trzech filarów, Stolica Apostolska pragnie zaproponować, tak jak przy poprzednich okazjach, szereg elementów, które powinny być zawarte w trzonie Planu Działania Porozumienia Paryskiego. Wśród nich, chciałbym wskazać tylko kilka: zachęcanie krajów rozwiniętych do objęcia prowadzenia; pójście naprzód w kwestii wzorców zrównoważonej konsumpcji i produkcji oraz promowanie edukacji zrównoważonego rozwoju i odpowiedzialnej świadomości; wzmocnienie źródeł finansowych i rozwinięcie alternatyw finansowych ze szczególnym zwróceniem uwagi na określenie narzędzi zachęcających, eliminację dotacji oraz zapobieganie spekulacjom i korupcji; zapewnienie pełnego i skutecznego uczestnictwa ludności lokalnej, w tym ludów tubylczych, w procesach decyzyjnych i wdrażających; zapewnienie przejrzystego, skutecznego i dynamicznego procesu przeglądów kontrolnych i weryfikujących, będącego w stanie powodować stopniowe zwiększanie ambicji i zapewnienie odpowiedniej kontroli. [2]
Dalej, prawidłowe wdrożenie Porozumienia Paryskiego będzie tym bardziej efektywne, gdy zapewni się odpowiednie możliwości zatrudnienia. Sprawiedliwa transformacja siły roboczej i tworzenie godnej pracy jest istotne i musi być połączone z właściwą uwagą skierowaną na takie aspekty, jak: poszanowanie podstawowych praw człowieka, zabezpieczenie społeczne i likwidacja ubóstwa, ze szczególną uwagą poświęconą ludziom najbardziej narażonym na ekstrema klimatyczne. Taka transformacja wymaga kształcenia, edukacji i solidarności
Panie Prezydencie, Dostępne nam dane naukowe jasno ukazują pilną potrzebę szybkiego działania, w kontekście etyki, równości i sprawiedliwości społecznej. Przechodzenie do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych to problem nie tylko w domenie technologii, lecz również w kwestii wzorców konsumpcji, edukacji i stylu życia. [3] Stajemy się coraz bardziej świadomi tego, że zmiany klimatu to sprawa coraz bardziej moralna niż techniczna. Z tego punktu widzenia trzeba podkreślić istotny wkład, jaki mogą wnieść władze lokalne, sektor biznesu, społeczność naukowa i społeczeństwo obywatelskie. Uczestnicy „niepaństwowi”, często stojący w pierwszym szeregu walki ze zmianami klimatu, przynoszący „głos ludzi”, pokazują dużą dynamikę odnajdywania innowacyjnych sposobów promocji systemu zrównoważonej produkcji i konsumpcji, jak również zaszczepiania zmiany stylu życia. Wszystko to wymaga wsparcia: „pozarządowi” uczestnicy robią i mogą robić jeszcze więcej w celu pomocy decydentom w podjęciu sprawiedliwych i dalekosiężnych decyzji.
Jak wskazał Papież Franciszek w swojej encyklice Laudato Si’ z 2015 roku, poświęconej trosce o nasz wspólny dom: „wytyczne dotyczące rozwiązania wymagają zintegrowanego podejścia do walki z ubóstwem, aby przywrócić godność wykluczonym i jednocześnie zatroszczyć się o naturę”. [4] Konieczna jest zmiana mentalności, skupiająca się na kluczowych wartościach, umożliwiająca uwypuklenie wymiaru etycznego i ludzkiego zmian klimatu. [5]
Patrząc z tej perspektywy, spoczywa na nas wielka odpowiedzialność wobec przyszłych pokoleń. Dzisiejsi młodzi ludzie wykazują dużą wrażliwość wobec tych złożonych i wieloaspektowych problemów wywołanych zmianami klimatu. To wyzwanie edukacyjne, w którym procesy edukacyjne mogą obudzić i już budzą wrażliwość młodzieży, która reprezentuje naszą przyszłość. Nie możemy jednak oczekiwać, że przyszłe pokolenia wchłoną problemy wywołane przez poprzednie pokolenia, byłoby to nałożenie na nich całego ciężaru tej odpowiedzialności. Byłoby to jeszcze bardziej nie do przyjęcia, gdy weźmiemy pod uwagę tak jasno wyrażone przez społeczność naukową poczucie pilności działania. Jak zaznaczył Papież Franciszek: „Tak więc można powiedzieć, że gdy ludzkość okresu postindustrialnego zostanie zapamiętana być może jako jedna z najbardziej nieodpowiedzialnych w dziejach, to ufajmy, że ludzkość początków XXI wieku zostanie zapamiętana z tego powodu, że wielkodusznie podjęła swoje poważne obowiązki”. [6]
Wiemy, co możemy zrobić – a to, co możemy zrobić staje się etyczną koniecznością. To zobowiązuje nas do poważnego myślenia o znaczeniu inwestycji finansowych i ekonomicznych kierowanych do sektorów, które naprawdę mają wpływ na przyszłość ludzkości, chroniąc warunki dla godnego życia na „zdrowej” planecie.
COP-24 może być punktem zwrotnym, jeśli wykaże, że duch współpracy i czynnego działania z Paryża jest wciąż żywy. Nie mogą przeważać postawy takie jak obojętność, rezygnacja i zaprzeczanie, albo ograniczona nadzieja na pewne rozwiązanie technologiczne, które może być tylko częściowe lub wręcz samobójcze. [7] Co więcej, byłoby rzeczą tragiczną, gdyby partykularne interesy przeważyły nad dobrem wspólnym, zwłaszcza gdyby zmierzały do manipulowania informacją, aby chronić własne inicjatywy. [8] Powinniśmy unikać ulegania tym groźnym postawom, które z pewnością nie sprzyjają procesowi, w którym tak konieczny dla budowania teraźniejszości i przyszłości naszej planet jest szczery i produktywny dialog, solidarność i kreatywność
Stoimy przed wyzwaniem cywilizacyjnym dla dobra wspólnego. To jasne, I jasne jest też to, że możliwe rozwiązania są liczne i często są w naszym zasięgu. Wobec tak złożonej sprawy, jak zmiany klimatu, gdzie działanie indywidualne czy krajowe jest niewystarczające, nie mamy innego wyjścia, jak podjąć wszelkie wysiłki mające na celu wdrożenie reakcji odpowiedzialnej, bezprecedensowej i wspólnej, zmierzające do „współpracy w budowaniu naszego wspólnego domu”. [9]
W imieniu Ojca Świętego Papieża Franciszka, pragnę wyrazić moje najlepsze życzenia dla pracy konferencji COP-24, mając nadzieję że będzie owocna i przyniesie sukces w budowaniu naszego wspólnego domu. Wzywam Wszechmogącego Boga o błogosławieństwo dla wszystkich uczestników tej ważnej konferencji, prosząc Was o przekazanie go obywatelom krajów, które reprezentujecie. Dziękuję za uwagę.
Katowice, 3 grudnia 2018
1.Por. IPCC: Summary for Policymakers of the Special Report on the impacts of global warming of 1.5°C above pre-industrial levels and related global greenhouse gas emission pathways, in the context of strengthening the global response to the threat of climate change, sustainable development, and efforts to eradicate poverty, 6 pażdziernika 2018.
2. Por. Papież Franciszek, Address to the Participants at the International Conference marking the 3rd Anniversary of the Encyclical “Laudato Si’”, 6 lipca 2018.
3. Por. Papież Franciszek, Address at the United Nations Office in Nairobi (U.N.O.N.), 26 listopada 2015.
4. Laudato si’, nr 139.
5. Por. Papież Franciszek, Message to the COP 22, 10 listopada 2016.
6. Laudato si’, nr 165.
7. Por. Papież Franciszek, Message to the COP 23, 7 listopada 2017.
8. Por. Laudato si’, nr 54.
9. Laudato si’, nr 13.
tłum. własne, REFA
